سیدعلی خمینی با بیان این مطلب که اگر انسان قابلیت سعادت را نداشت تربیت امری بی معنا می شد افزودند اینکه خداوند پیامبران را برای هدایت مردم به راه راست بفرستد و به مردم تاریخ امر کند تا با رجوع به سیره و عمل پیامبران از آنها درس زندگی بیاموزند اینها به خاطر همان خصوصیاتی است که در انسان وجود دارد و انسان به واسطه آن می تواند مراحل کمال را طی کند .

ایشان با بیان این مطلب که پیامبر (ص) یک مربی بزرگ اجتماعی است بیان داشتند موفق ترین تجربه ها ، تجربه تربیت بزرگانی به دست پیامبر (ص) بوده است . پیامبر (ص) یک مربی بزرگ اجتماعی است یعنی توانسته اند با ظهور در فضایی که سراسر از جهل ، خرافه و سیاهی بود از ارکان اخلاقی سخن به میان آورد و از دل آن جامعه منحط ، بزرگانی چون علی (ع) و فاطمه (س) را به جانیان معرفی کند .

فرزند یادگار امام امت در ادامه سخنان خود به بررسی و واکاوی گوشه هایی از دوران جاهلیت پرداختند و افزودند اگر در طول تاریخ فرهنگ های مختلف را ارزیابی کنیم شاید فرهنگی منحط تر ، عقب افتاده  تر و غیر اخلاقی تر از دوران اعراب جاهلیت پیدا نکنیم یا کمتر پیدا کنیم . جامعه ای که اخلاق در آن اساسا رنگ باخته بود و در آن چیزی به نام گزاره های اخلاقی نبود و آنچه بود همه ظلمت و سیاهی بود . تا آنجا پیش رفتند که فرزندان دختر خود را زنده به گور می کردند و علاوه بر آنکه هیچ حقی برای زن قائل نبودند آن را همچون متاعی بی ارزش می دانستند .

سیدعلی خمینی پس از بیان گوشه هایی از دوران جاهلیت افزودند پیامبر (ص) به خواست خداوند و به دست قدرت الهی در این جامعه بزرگ می شود و با مبعوث شدن پایه گزار یک نظام تمام عیار از حیث اخلاق و احکام می شود .

یادگار مرحوم حاج سیداحمد خمینی با تقسیم بندی منش تربیتی اسلام به دو گروه انقلاب ارزشی و اصلاح ارزشی به تبیین این دو مفهوم پرداختند .

انقلاب ارزشی یعنی اینکه بعضی از موارد را از اساس برداشته و ریشه کن نموده است . مانند از میان برداشتن بت پرستی ، نژادپرستی و ... .

اصلاح ارزشی یعنی حفظ صورت و ظاهر برخی از موارد و تغییر بنیادین محتوا در آن .

ایشان در ادامه مباحث خود با بیان این مطلب که پیامبر (ص) صورت بعضی از اخلاق منحط جاهلی را حفظ کرده و فقط با ظرافتی محتوای آن را تغییر داده و این کار پیامبر (ص) زمینه ساز تبدیل اخلاق منحط جاهلی به بالاترین فضیلت های اخلاقی شده است به تبیین این مساله پرداختند .

ایشان افزودند : در زمان جاهلیت می گفته اند اُنصر اَخاک لو کان ظالماً . به قبیله خودت ، به برادر خودت و ... باید یاری بکنی ولو اینکه او ظالم باشد . امروز اگر بخواهیم تطبیقش کنیم ممکن است ما از هم حزب ، هم گروه ، هم عقیده ، همشهری ، و ... دفاع بکنیم ولو اینکه ظالم باشد و کار غلط بکند .

موارد قبیله گرایی ، خانواده گرایی ، فردگرایی ، حزب گرایی و ... از مواردی هستند که در فرهنگ جاهلی جا  دارند و در آن معنا می شوند .

سیدعلی خمینی با بیان این مطلب که ریشه کن کردن یک مطلب که در میان مردم مرسوم است کاری دشوار است افزودند : پیامبر می توانست بیاید و بگوید من اصلا این را قبول ندارم و با این کار آن را ریشه کن بکند اما پیامبر (ص) دست به اصلاح ارزشی می زند و یاری کردن برادری که ظلم می کند را در جلوگیری کردن از ظلم کردن او می داند . یعنی پیامبر (ص) با تغییری در محتوا یک گزاره منحط اخلاقی را به بالاترین گزاره های اخلاقی تبدیل می کند .

ایشان با بیان این مطلب که ما باید دقت کنیم تا برادر انسان ، هم صنف ، هم حزب ، و ... نباید به راه غلط بروند افزودند امروزه هم اگر چنین تفکری در میان ما هست که اگر فلانی که هم عقیده ، هم سلیقه ، هم حزب ، هم گروه ، همشهری و ... ما محسوب می شود حرفی زد ما باید در برابر او ساکت باشیم این همان عقیده جاهلی است و ما باید به تاسی از پیامبر (ص) نگذاریم که او ظلم بکند و باید جلو ظلم او را بگیریم .

آن چیزی که موجب عزت می شود اسلام است .

یادگار مرحوم سیداحمد خمینی از عزت به عنوان یکی دیگر از مسائلی نام برد که پبامبر اکرم (ص) با تغییراتی جزئی آن را از یک گزاره منحط به یک گزاره برجسته اخلاقی مبدل نمود .

ایشان افزودند مردم دوران جاهلیت فکر می کردند که عزت به خانواده و عشیره است و شاید امروزه عده ای عزت را به حزب ، گروه ، فلان شهر بودن ، قلان خانواده بودن و ... بدانند . اسلام که آمد پیامبر (ص) فرمود ما هم عزت را قبول داریم اما عزت طبق آیه « اِنّ اکرمکم عندالله اتقاکم » به تقواست و آن چیزی که موجب عزت می شود اسلام است .

عزت حقیقی ؛ ملاک بودن ارزش های انسانی و اسلامی

سیدعلی خمینی با نقد کسانی که در خیال خود شخصیت ، جایگاه ، ثروت ، مال و ... خویش را موجب عزت می دانند این را همان تفکر جاهلی دانستند و در این بحث گریزی به مسائل سیاست خارجی زدند و افزودند : در تفکر اسلامی ، اسلام موجب عزتمندی است . امروز هم ما با همین مسائل روبرو هستیم . بعضی گمان می کنند صرف ارتباط با قدرت های جهانی موجب عزت است . خیر ، اینگونه نیست . البته در اندیشه امام ارتباط با همه کشورهای جهان ولو آمریکا ممکن است . از ابتدای انقلاب این شعار جمهوری اسلامی بوده است که می شود با آمریکا هم ارتباط داشت اما ما در این ناحیه با دو دسته روبرو هستیم :

یک : نگاه تفریطی .

کسانی که فکر می کنند ابدا نمی توان و نمی شود با دنیا و آمریکا ارتباط برقرار کرد . خوب ، این یک نگاه تفریطی است و ما همچین منعی نداریم .

دو : نگاه افراطی .

آنهایی که فکر می کنند ما باید تمام دغدغه مان این باشد که با تمام قدرت های دنیا ارتباط برقرار کنیم ولو اینکه از ارزشهای انسانی و اسلامی خودمان چشم بپوشیم و دست بشوییم .

یادگار امام این طرز فکر را نیز همان نگاه جاهلی دانستند که فکر می کنند قدرت و ثروت است که عزت می آورد .

ایشان با اشاره به استقلال طلبی مردم ایران به برخی از اتفاقات در دوران شاه اشاره کردند و از نارضایتی مردم آن دوران از تصمیم گیری حتی کوچکترین سیاست گزاری های کشور ایران در سفارتخانه های روسیه و آمریکا ، تصمیم گیری های خارجی ها جهت خروج و ورود شاه به کشور و ... یاد نمودند و دلیل نارضایتی مردم را در درک صحیح پیام اسلام مبنی بر ملاک بودن ارزش های انسانی و اسلامی به عنوان عزت حقیقی نام بردند .

رابطه با آمریکا ممکن است اما اصالت ندارد .

ایشان افزودند : رابطه با آمریکا ممکن است اما اصالت ندارد . اگر روزی رابطه با آمریکا مطابق با ارزش های اسلامی و عزت انسانی باشد اشکالی ندارد و کسی منکرش نیست . رابطه با آمریکا اصالت ندارد بلکه اصالت با ارزش های اسلامی است . اگر جایی ارزش های انسانی و اسلامی ما حکم کند که صلح کنیم خوب، ما در طول تاریخ صلح حدیبیه را داریم که پیامبر (ص) صلح فرمود و اگر هم بحث ایستادگی باشد ما جنگ بدر و احد را داریم . اینهاست که باید به آن دقت بشود .

سیدعلی خمینی افزود : وقتی کسی راه می رود اگر ثروتمند باشد ، اگر داری مکنت باشد ، اگر دارای قدرت باشد ما خیال می کنیم این آدم عزتمندی است . اگر کسی بیچاره و فقیر باشد ما خیال می کنیم این آدم بی عزتی است . اگر یک همچین تصوری در ما هست بدانیم که اینها مغایر اسلام و انسانیت انسان است . باید به دنبال عزت حقیقی رفت که تمام عزت برای خداست .

بسیاری از مشکلات جامعه ما را ناشی از نوع زندگی افراد جامعه است .

مساله ارزش از دیگر مواردی بود که سیدعلی خمینی از آن به عنوان موردی دیگر از اصلاح های اخلاقی نام برد که پیامبر (ص) انجام داد.

ایشان افزود پیامبر و سیره تربیتی اسلام بر این استوار شد که ارزش به مال نیست بلکه ارزش به کار و کار توام با علم است چرا که این اتفاق است که می تواند جامعه را از یک جامعه مصرف گرا به یک جامعه کارساز و کاری مبدل کند .

ایشان در این بحث به دو مشکل اساسی بیکاری و مصرف گرایی اشاره نمودند و افزودند یکی از بهترین راه ها آن است که ما هم یک نگاهی به خودمان داشته باشیم و بررسی کنیم که تا چه میزان به دنبال مصرف گرایی هستیم .

نوه معمار کبیر انقلاب اسلامی بسیاری از مشکلات جامعه ما را ناشی از نوع زندگی افراد جامعه دانستند و افزودند وقتی جامعه ای مصرف گرا بشود این جامعه از تولید فاصله می گیرد .

ایشان افزودند از یک طرف وظیفه دولت و حکومت است که برای مردم فضای کار ایجاد کند و از طرفی دیگر وظیفه ماست که از فرهنگ مصرف گرایی و از فرهنگی که ارزش را به مال دنیا می دهد فاصله بگیریم .

کمک به همنوع ؛ از زمینه های رضایتمندی انسان از زندگی

سیدعلی خمینی به وضعیت بهتر اقتصادی و پیشرفت های کشور نسبت به دوران جنگ بر اساس آمارهای اقتصادی اشاره نمودند و از میزان بیشتر رضایتمندی مردم از زندگی در دوران جنگ یاد نمودند .

ایشان کمک به همنوع را از زمینه های رضایتمندی انسان از زندگی دانستند و افزودند شما مطمئن باشید اگر نصف غذای خودتان را به همسایه ، اگر گرسنه باشد ، بدهید شب که می خواهید بخوابید قطعا راضی تر از زمانی هستید که به خاطر حرصی که دارید غذای سه شبتان را در یخچال آماده کرده باشید .

ایشان افزودند اینهایی که می گویم بدان معنا نیست که وظیفه حکومت نادیده گرفته بشود . یله ، حکومت ، نه تنها حکومت اسلامی بلکه هر حکومتی ، وظیفه دارد تلاش بکند تا بهترین رفاه را برای مردم فراهم نماید اما از طرف دیگر هم هرکدام از ما باید در خودمان فکر بکنیم . ما اگر به دنبال پیامبر (ص) هستیم ، ما اگر تابع پیامبر (ص) هستیم باید بدانیم ارزش به مال نیست ، ارزش به کار است . عزت در مال نیست ، عزت در ثروت نیست . عزت در تبعیت از اسلام است و بی شک اگر چنین اتفاقاتی بیفتد خواهیم دید که زندگی رضایتمندانه ای داریم .

بی نیازی در اتکال به خداست

فرزند یادگار امام در ادامه سخنان خود از فقر به عنوان یکی دیگر از مواردی نام برد که پیامبر (ص) در مورد آن اصلاح ارزشی نمود .

ایشان افزودند : در نطام منحط جاهلیت ، که حتی شاید در ما هم با گذشت سال های سال تاثیر گذاشته باشد ، فقر را فقط در امور دنیایی خلاصه می کردند .

دو نفر را که جلومان قرار بدهند تا بررسی کنیم که چه کسی فقیر است حساب بانکیش را چک می کنیم ، لباسش را برانداز می کنیم و ... اسلام آمده است ، پیامبر آمده است تا بگوید این تفکر یک تفکر منحط اخلاقی است . ما اگر چنین تفکری الان در خودمان هست باید بدانیم که فرهنگمان فرهنگ جاهلی است .

ایشان افزودند فرهنگ اسلامی می گوید بی نیازی در اتکال به خداست . « یا ایها الذین امنوا انتم الفقراء الی الله والله غنی الحمید » . همه در پیشگاه خدا فقیرند . امیرالمومنین (ع) می فرمایند « الغنتلء بالله اعظم الغناء والغناء بغیرالله اعظم الفقر » اگر تو بی نیازی داری بی نیازی ات به اتکال به خداست .

دیگران هر چه هستند از آن کمترند     که با هستی اش نام هستی برند

وقتی خدا هست دیگر چه نیازی است که بنده به دنبال این و آن بروم ؟ چه نیازی هست که برای غیر از خدا ارزش قائل باشم ؟ خدا هرچه هست اوست و ما همه فقیر درگاه او هستیم . اگر این باشد غنا و بی نیازی پیدا می شود .

ایشان افزودند امیرالمومنین می فرماید اگر می خواهی برای بی نیازی به دنبال این و آن بروی ، به دنبال هرچه غیر از خداست بروی ، اینها همه عبارتند از اشدّ الفقر . فقر یعنی احتیاج . کسی که ولو اینکه بیشترین مال را داشته باشد به مال خودش محتاج است چنین فردی آدم فقیری است .

یادگار فرزند امام به توصیه امام خمینی (ره) به حاج سید احمد آقا (ره) اشاره نمودند و افزودند ظاهرا شخصی به حاج سید احمد آقا ، وقتی که ملبس شده بود ، عبای خوبی داده بود . امام گفته بودند احمد ! همیشه عبایی به دوش بینداز که آن عبای تو باشد نه تو صاحب آن باشی .

ایشان افزودند وقتی تو بهترین عبا و لباس را بپوشی اما هرجا که وارد می شوی دغدغه ات این باشد که این عبا خراب ، چروک ، پاره و ... نشود در واقع تو فقیر به آن هستی .

ثروتمندان خیر می توانند عامل رشد جامعه باشند

ایشان در این بحث به نگاه اسلام به ثروت اشاره نمودند و افزودند ثروت در دیدگاه اسلام بد نیست . ما نباید فکر کنیم که هرکس ثروتمند است اسان بدی است . نه ، ثروت بد نیست . اتفاقا ثروتمندان خیّر می توانند عامل رشد جامعه باشند اما محتاج ثروت بودن و این که کسی که پول دارد به هر طریقی دنبال حفظ آن باشد این فقر و احتیاج است . شما می خواهید مالی داشته باشید تا راحت باشید اما تمام آرامشت را مصروف به این کرده ای که این مال حفظ و بیشتر بشود .

سیدعلی خمینی افزود اگر انسان ترک حرص داشته باشد ، ترک سوال داشته باشد ، یعنی این طرف و آن طرف گدایی نکند ، اتکالش به خدا باشد و به اقلّ زندگی راضی باشد بیشتر احساس آسایش و راحتی می کند .

ایشات در ادامه مبحث اصلاح ارزشی فقر افزودند ما فکر می کنیم اگر جیبمان خالی باشد فقیریم در صورتی که پیامبر و مکتب اسلام می فرمایند « الفقر فی القلب » آدمی فقیر است که در قلبش فقیر باشد یعنی محتاج به دنیا و این و آن باشد .

ایشان افزودند برخی از افراد هم در ظاهر و هم در قلب فقیرند یعنی هم از حیث قلبی دنبال مال هستند و  هم از حیث ظاهری . چنین افرادی خسر الدنیا والاخره هستند .

برخی هستند که از حیث ظاهری تمکن دارند اما از حیث قلبی فقیرند چنین افرادی همیشه به دنبال مال هستند و هیچگاه راضی نمی شوند .

دسته سوم کسانی هستند که اگر چه از لحاظ ظاهری فقیرند اما از حیث قلبی بی احتیاج هستند .

فرزند یادگار امام با بررسی گوشه هایی از دوران مختلف زندگانی امام خمینی (ره) ایشان را از کسانی دانست که از حیث قلبی بی احتیاج بود .

ایشان افزود کسانی که با امام زندگی کرده اند شهادت می دهند که هم آن زمانی که ایشان را از عراق بیرون کردند ، چه آن زمانی که بعد از عراق به پاریس رفتند ، چه آن زمانی که به ایران آمدند و حکومت تشکیل دادند و ... ایشان از حیث قلبی بی احتیاج بود .

نوه رهبر کبیر انقلاب اسلامی از سوال خویش از خیلی از انقلابیون پیرامون تصورشان در مورد زمان پیروزی انقلاب سخن گفت و افزود اینها می گفتند توی ذهن ما بود که ممکن است انقلاب پیروز شود ولی هرگز فکر نمی کردیم که به این سرعت پیروز شود .

ایشان افزودند خیلی از انقلابیون به پیروزی انقلاب خوش بین بودند اما هیچکدام فکر نمی کردند که به این زودی این پیروزی اتفاق بیفتد .

سید علی خمینی به سوال خود در این زمینه از آیت الله خامنه ای اشاره کردند و گفتند در ذهنم هست که من این سوال را از مقام معظم رهبری پرسیدم و ایشان این جواب را دادند که بله فکر می کردیم . بعد ایشان یک خاطره ای هم نقل کردند . گفتند توی ماشین نشسته بودیم و داشتیم در مورد آینده بحث می کردیم که اگر حکومت شد باید چگونه باشد ؟ ارکانش چگونه باشد ؟ یعنی می فرمودند تصورش را داشتیم لغو حرکت نکرده ایم اما تصور نمی کردیم به این زودی اتفاق بیفتد .

اگر فقر انسان در قلبش نباشد به رضای خدا راضی است .

نوه امام افزودند امامی که در دوره ای از حیث ظاهری هیچ چیز نداشتند، و انسانی بود که هیچ کشوری هم قبول نمی کرد که ایشان را بپذیرد ، بعد در دوره ای آمدند و آن سلطنت دو هزار و پانصد ساله را سرنگون کردند ، یک نظام اسلامی تشکیل دادند ، خودشان در راس این نظام و رهبری نظام قرار گرفتند و ... چه تغییری در زندگیشان بوجود آمد ؟ هیچ چیز .

ایشان افزودند این امامی گه با گوشه چشمش یک ملت را جابجا می کرد با آن جایگاهی که در بین مردم پیدا کرد هیچ تغییری در زندگیشان ایجاد نشد . همان دو لباسی که داشتند تا آخر هم همان دو لباس بود . آن عینکی که داشتند تا آخر همان عینک بود . آن دمپایی که داشتند تا آخر همان دمپایی بود و ... . این است که اگر فقر انسان در قلبش نباشد به رضای خدا راضی است .

یادگار فرزند امام خمینی از ضرر به عنوان موردی دیگر نام بردند که پیامبر (ص) مفاهیم آن را تغییر داد و افزودند نگاه جاهلی که ممکن است در میان ما هم باشد آن است که فکر کنیم ضرر یعنی اینکه ما در دنیا از حیث اقتصادی ضرر بکنیم . پیغمبر (ص) فرمود من هم ضرر را قبول دارم اما آیا می دانید چه کسی مغبون است ؟

حضرت فرمودند : « المغبون من غبن دینه »

مغبون کسی است که از نظر دین ضرر بکند .  از حیث ارزش ها ضرر بکند .

دشمن حقیقی ؛ نفس انسان.

فرزند یادگار امام افزود از دیگر نکاتی که امام در مکتب اسلام شناخت و پیامبر (ص) بر آن تاکید کرد و اصلاح ارزشی انجام داد مفهوم دشمن است .

ایشان افزود دشمن یک دشمن بیرونی است و در طول تاریخ ممکن است تغییر بکند یعنی ما اگر چه در هشت سال دفاع مقدس با عراق جنگیدیم اما امروز کشور عراق ، به یمن  حرکت امام و انقلاب ایران که در زمان عسرت به مجاهدین عراقی پناه دادند ، یکی از دوست ترین و نزدیک ترین کشورهای دنیا به ایران است .

ایشان افزود دشمن ظاهری تغییر می کند اما پیغمبر (ص) آمد و گفت دشمن حقیقی نفس ماست که همیشه همراه ماست و هر لحظه می تواند به ما ضرر بزند . « لا عدوّ اضرّ من الجهل » . جهل بزرگترین و ضرری ترین دشمن ماست .

نوه رهبر کبیر انقلاب اسلامی افزود این نگاه اسلام است . امام (ره) بر پایه این اسلام ، این نظام را عرضه کرد و از این نظام دم زد .

ایشان افزودند در بررسی موفقیت نظام و حکومت دینی باید ما در خود و فرهنگمان نظر کنیم و ببینیم که آیا توانسته ایم ارزش های والای پیامبر (ص) را در وجود خودمان تقویت کنیم یا متاسفانه بعد از گذشت هزار و چهارصد سال از بعثت پیامبر (ص) که در این مدت ائمه اطهار (ع) خون دل خورده اند ما هنوز در پشت نفس خودمان اسیر همان صفات جاهلیت هستیم ؟

سخنان پایانی حجت الاسلام والمسلمین سید علی خمینی در این دیدار دعای خیر این بزرگوار بود :

خداوند ان شاالله همه ما را از آفت های نفس و جهل مصون بدارد .
خداوند ان شاالله به مه ما توفیق دهد که بتوانیم مزین به اوصاف خمیده انسانی بشویم .

خداوند به همه ما توفیق بدهد که مسلمان واقعی باشیم .

خداوند روح پرفتوح امام ، فرزندان امام و گذشتگان از بیت آیت اللهی و گذشتگان تمام حضار را قرین رحمت بدارد .

رهبری معظم انقلاب و مسئولان خدوم کشور را توفیق خدمت روزافزون عطا بدارد .

از همه شما خصوصا بیت آیت اللهی و جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای سید علی آقای آیت اللهی ، که از طلاب فاضل و دوستان ما هستند تشکر می کنم . ان شاالله که همه ما قدردان زحمات تمام بزرگانی که در طول تاریخ به جوامع بشری خدمت کرده اند باشیم .

لازم به تذکر است که حجت الاسلام والمسلمین سیدعلی خمینی ، فرزند مرحوم حاج سید احمد خمینی (ره) ، با حلقه انسانی چشمگیر مردم که در خیابان و کوچه اطراف حسینیه بودند با عطر دل انگیز صلوات و شعارهایی همچون دسته گل محمدی به شهر ما خوش آمدی ، صل علی محمد بوی خمینی آمد و ... همچنین ذبح حیوان مورد استقبال مردم جهرم قرار گرفت .

قرائت قرآن کریم توسط آقای سراجی ، شعرخوانی آقای عبدالرضا کوهمال جهرمی از شعرای آیینی جهرم و همچنین خوش آمدگویی حجت الاسلام ولمسلمین حاج سید علی آیت اللهی ، یادگار امام جمعه فقید جهرم ، از دیگر برنامه های این مراسم معنوی و به یادماندنی بود .

کانون فرهنگی هنری سلاله پاکان

مرکز حفظ ، تنظیم و نشر آثار آیت الله آیت اللهی

نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع ميباشد